აკუმულატორი ავტომობილის მთავარი მამოძრავებელი ძალაა. ის არის ერთადერთი დენის წყარო,
რომელიც მანქანას საჭირო რაოდენობის ელექტრო ენერგიას აწვდის, რათა მან გამართულად
ფუნქციონირება შეძლოს. მასში მიმდინარე პროცესის შედეგად ქიმიური ენერგია გარდაიქმნება
ელექტრო ენერგიად.
თანამედროვე ბაზარზე მრავლადაა წარმოდგენილი სხვადასხვა წამყვანი ბრენდებისა თუ
განსხვავებული დამზადების ტექნოლოგიის მქონე აკუმულატორები. აქედან გამომდინარე, მათი
მუშაობისა და დამუხტვის სტილიც განსხვავებულია. თუმცა, თითოეული მათგანი პერიოდულ
შემოწმებასა და სწორ ექსპლუატაციას საჭიროებს, რათა დიდხანს და გამართულად გვემსახუროს.
რა არის აკუმულატორი?
ავტომობილის სტანდარტული აკუმულატორი არის ელექტროქიმიური მოწყობილობა, რომელიც
ქმნის ძაბვას და გვაწვდის ელექტროენერგიის ნაკადს. ის მანქანის მიერ მოხმარებული
ელექტროენერგიის პირველადი წყაროა. აკუმულატორი არ ინახავს ენერგიას, ის ინახავს
გარკვეულ ქიმიურ ნივთიერებებს, რომელთა ურთიერთმოქმედებისასაც წარმოიქმნება ელექტრო
ენერგია.
რა არის აკუმულატორის მთავარი ფუნქციები?
- სტარტერის ელექტრო ენერგიით მომარაგება ძრავის გაშვებისას.
- გენერატორთან ერთად ელექტრომომმარებლების მომარაგება როდესაც გენერატორის
სიმძლავრე არ არის საკმარისი.
- ელექტრომომხმარებლების კვება გამორთული ძრავის შემთხვევაში.
- ენერგიის ბუფერული მარაგი, რომელიც უზრუნველყოფს ელექტროობის გამართულობას
ძრავის ნებისმიერი რეჟიმით მუშაობისას.
- ელექტროენერგიის მიწოდება გენერატორის ან სადენების მწყობდიდან გამოსვლისას
- მინიმალური შიდა წინაღობა რათა შეეძლოს მაღალი სასტარტერო დენის გამომუშავება.
- ენერგიის მარაგი რათა მიაწოდოს ელექტრომომხმარებლებს გამართული ძრავის დროს ან
ავარიული შემთხვევებისას;
- ტემპერატურის დიდ დიაპაზონში მუშაობის შესაძლებლობა.
- მაქსიმალური დაბალი თვითგანმუხტვა, ანუ ნაკლები სიმძლავრის დაკარგვა
უმოქმედობის დროს,
- მექანიკური მდგრადობა, იმ ტექნიკის შესაბამისად, რისთვისაცაა განკუთვნილი.
- მომსახურების მინიმალური საჭიროება.
- საკმარისი სასიცოცხლო ციკლი.
აკუმულატორის კონსტრუქცია
აკუმულატორის კორპუსი (ბლოკი)
ბლოკი არის აკუმულატორის კორპუსი, რომელიც დამზადებულია მჟავამდგრადი და
იზოლირებადი მასალისგან, პოლიპროპილენისგან.
აკუმულატორის კლემები და განლაგება
მსუბუქ ავტომობილებში კლემები განლაგებულია 0 და 1 ტიპის მიხედვით, სატვირთოს
აკუმულატორებში 3 ტიპის მიხედვით.
2 ტიპი გვხვდება მხოლოდ ნატოს სტანდარტის აკუმულატორში.
აკუმულატორის სამაგრი ბუდეში
დამჭერები გამოიყენება იმისთვის, რომ თავიდან ავირიდოთ აკუმულატორის ვიბრირება,
მოძრაობა და სითხის გაჟონვა ავტომობილის მოძრაობისას. ავტომობილის ცუდ გზაზე და
ექსტრემალურ პირობებში გადაადგილებისას. ამიტომ მნიშვნელოვანია სწორად შევარჩიოთ და
ზუსტად ჩავამაგროთ აკუმულატორი მისთვის განკუთვნილ ბუდეში.
აირების გამომშვები სარქველი
სარქველის დანიშნულებაა გაატაროს მხოლოდ აირი და არა ელექტროლიტი, სითხე!
კორპუსში ჩამონტაჟებული ჰიდრომეტრი
- მწვანე ბურთულა - აკუმულატორი კარგ მდგომარეობაშია.
- შავი ბურთულა - აკუმულატორი უნდა დაიმუხტოს შემოწმებამდე
- თეთრი/მოყვითალო ბურთულა - აკუმულატორი უნდა შეიცვალოს.
აკუმულატორის წარმობის ტექნოლოგიები
ტყვია-კალციუმის ტექნოლოგიაჩვენთვის ნაცნობი სტანდარტული აკუმულატორი, რომელშიაც დადებითი და უარყოფითი
ტყვიის ფირფიტები განთავსებულია ელექტროლიტით სავსე უჯრედში.
აღნიშნული ტექნოლოგია არის წარმოებისთვის ყველაზე იაფი მეთოდი.
მწარმოებლები აუმჯობესებენ ფირფიტების ხარისხს. მაგალითად
- MUTLU- იყენებს SFB ტექნოლოგიას,
- Centra იყენებს Carbon boost ტექნოლოგიას,
- Duracell-აქვს Advance წარმოების ხაზი.
ზემოთ ხსენებული POWER FRAME ტექნოლოგია ამის დასტურია.
თითოეულ მათგანს დაპატენტებული აქვს ფირფიტის და სეპარატორის წარმოების საკუთარი
ტექნოლოგია, რაც უზრუნველყოფს მეტ გამძლეობას და უკეთეს სამუშაო მდგომარეობას.
AGM - Absorbed Glass Matაბრევიატურა AGM იშიფრება როგორც Absorbed Glass Mat-შემწოვი შუშის ჭილოფი. მისი მთავარი
ფუნქციაა, რომ აკუმულატორში არსებული თხევადი ელექტროლიტი შეიწოვოს და აქციოს
ჟელესებრ მასად.
უპირატესობები:
- მჟავა თხევად მდგომარეობაში არ არის
- აქტიური მასის შენარჩუნება გაცილებით დიდხანს ხდება
- უძლებს გაცილებით მეტ დამუხტვა განმუხტვის ციკლს
- მდგრადია ღრმა დატვირთვებისადმი
- სითხის გაჟონვა გამორიცხულია
- წყლის გამოყოფა არ ხდება
- შიდა გაზების რეკომბინაცია
- კორპუსის კედლების გამო დაზიანებაც უსაფრთხოა
EFB - Enhanced Flooded Batteries
ამ ტექნოლოგიაში გაუმჯობესებულია ელექტროლიტის ხარისხი. ფირფიტები სტანდარტულთან
შედარებით ბევრად სქელია.
აქტიური მასალა, რითაც დაფარულია ტყვიის ფირფიტები, ჩასმულია პოლიესტერის მოქსოვილ
ნაჭერში, ამ გზით ფირფიტები ინარჩუნებენ სიმტკიცეს დიდი დროის განმავლობაში.
მახასიათებლები:
1. ჩვეულებრივთან შედარებით 2-ჯერ გაზრდილია დამუხტვა-განმუხტვის რაოდენობა
2. გაზრდილია ძრავის დაქოქვის შესაძლებლობა/რესურსი
3. შემცირებულია აკუმულატორის დამუხტვის დრო
4. იდეალურია მკაცრი კლიმატური პირობების დროს
აკუმულატორის ტექნიკური მახასიათებლები
ცივი სასტარტერო დენი - Cold Cranking Amps (CCA)
CCA - იზომება ამპერებში და გვიჩვენებს დაბალ ტემპერატურაზე ამუშავებისას, აკუმულატორის
უნარს გამოიმუშაოს გარკვეული რაოდენობის სიმძლავრე.
ეს არის სიმძლავრე, რომელსაც აკუმულატორი გამოიმუშავებს 30 წამის განმავლობაში -18
°C, ისე რომ ძაბვის დონე არ ჩამოვიდეს 7,2 V-ზე დაბლა.
სასტარტერო დენი (Cranking Amps-CA )
CA- არ უნდა აგვერიოს ცივ სასტარტერო დენში, ისიც ზუსტად მსგავსად, ამპერებში გამოისახება,
როგორც ცივი სასტარტერო დენი. ერთადერთი განსხვავებაა რომ იზომება მაღალ
ტემპერატურაზე, ნაცვლად -18 °C-ის, დაახლოებით 15C-ზე.
იმისთვის რომ CA მაჩვენებელი გადმოვიყვანოთ CCA-ის მიახლოებულ მაჩვენებელზე, CA
მაჩვენებელი უნდა გავყოთ 1.25-ზე.
მაგალითად Centra 100Ah, CA1000 აკუმულატორს CCA (ცივი სასტარტერო დენი) აქვს 900
ამპერი, CA ექნება 1125 ამპერი.
აკუმულატორის ფიზიკური მონაცემები
ზომების და ფორმების მიხედვით განარჩევენ ევროპულ DIN და იაპონურ JIS ტიპის
აკუმულატორებს.
The battery Council International (BCI)- ადგენს აკუმულატორის ზომების სტანდარტებს,
აკუმულატორები კლასიფიცირდებიან სამი პარამეტრით, სიგრძით, სიგანით და სიმაღლით, ასევე
კლემების ზომებით, ფორმით და განლაგებით.
აკუმულატორის შეცვლა
თუ ავტომობილს უყენია AGM ტექნოლოგიის აკუმულატორი, არ შეცვალო ჩვეულებრივი
აკუმულატორით.
ყოველთვის დააყენე მინიმუმ იგივე ტექნოლოგიის აკუმულატორი, რაც ეყენა ავტომობილში,
უარესი არა. გაუმჯობესება მოსულა
იხელმძღვანელე ცხრილით:
ორიგინალი აკუმულატორი ახალი აკუმულატორი
სტანდარტული სტანდარტული (or EFB or AGM)
EFB EFB (or AGM)
AGM AGM
დამატებითი ინფორმაცია და უსაფრთხოება
აბრევიატურები
SAE- American Association of Automotive Engineers- ამერიკელ ავტო ინჟინრთა ასოციაცია.
EN- European Norms- ევროპული ნორმები.
DIN- Deutsche Industrienorm - გერმანიის სამრეწველო სტანდარტი.
JIS- JAPANESE INDUSTRIAL STANDARDS- იაპონიის სამრეწველო სტანდარტი.
CA/CA- calcium batteries - ტყვია-კალციუმიანი აკუმულატორი
AGM- Absorbent Glass Matt- შემწოვი მინის ჭილოფი.
EFB- Enhansed Flooded Battery- აკუმულატორი გაძლიერებული ელექტროლიტით და
ფირფიტების სპეციალური ზედაპირით.
CCA- Cold Cranking Amps - ცივი სასტარტერო დენი.(-18C)
CA- Cranking Amps -სასტარტერო დენი(+15C).
RC- Reserve Caparicy-სარეზერვო ტევადობა.
R- Resistance- წინაღობა
IBS- Intelligent Battery Sensor- აკუმულატორის ინტელექტუალური სენსორი.
VLRA- Valve Regulated Lead-Acid - სარქველი რეგულირებადი ტყვიის მჟავა.
უსაფრთხოება
აკუმულატორის მომსახურებისას ძალიან მნიშვნელოვანია
უსაფრთხოების წესების დაცვა, ელექტროლიტი როგორც ვიცით შეიცავს
გოგირდმჟავას, რომელსაც შეუძლია დაგიწვათ კანი, ტანსაცმელი-
ფეხსაცმელი ან დაგიზიანოთ თვალები, ზიანი მიაყენოს ავტომობილის
რაიმე სხვა ნაწილს.
- თუ მჟავას შხეფი მოგხვდათ კანზე ან თვალში, დაუყოვნებლივ ჩამოიბანეთ
დაზიანებული ადგილი დიდი რაოდენობის სუფთა წყლით და მიმართეთ ექიმს.
- თუ მჟავას შხეფი მოგხვდათ ტანსაცმელზე, მოძებნეთ მისი ალტერნატივა.
- თუ ელექტროლიტი დაიღვარა მანქანის სხვა ნაწილებზე, გაწმინდეთ ის წყლისა და სოდის ნაზავით და შემდგომ გაწმინდეთ ნაჭრით.
- როდესაც აკუმულატორი იტენება, ელექტროლიტმა შეიძლება დაიწყოს აირების გამოყოფა
(წყალბადის და ჟანგბადის), წყალბადი ფეთქებადია , ხოლო ჟანგბადი ხელს უწყობს
აალებას. დამუხტვის პროცესში მყოფი აკუმულატორის ახლოს წარმოქმნილმა
ნაპერწკალმა ან აალებამ შეიძლება გამოიწვიოს აფეთქება.
- აკუმულატორის თავსახურების მოხსნისას რეკომენდირებულია სათვალეების
გამოყენება.